Voorkomen beter dan genezen

In de commissie Onroerend Erfgoed wees ik minister Geert Bourgeois op het rapport ‘World Heritage and Tourism in a changing climate’. Daarin waarschuwt UNESCO voor de bedreiging die klimaatverandering vormt voor het werelderfgoed. Het rapport neemt niet alleen natuursites onder de loupe, zoals het Grote Barrièrerif (Australië), de Waddeneilanden (Nederland) of nationale parken wereldwijd, maar ook cultuurhistorisch erfgoed in alle delen van de wereld.

Het rapport geeft daarvan verschillende voorbeelden. Het Vrijheidsbeeld in New York bleef in 2012 maandenlang gesloten na de doortocht van een storm.  In Vietnam loopt de historische havenstad Hoi An gevaar door de stijging van de zeespiegel. Dichter bij huis stelt zich dezelfde problematiek in Venetië, waar het cultureel erfgoed in die getroffen gebouwen ook al aangetast blijkt. Stonehenge in Engeland en de neolithische monumenten op de Orkney-eilanden boven Schotland  lijden volgens UNESCO nu aan de gevolgen van klimaatverandering: een stijgende zeespiegel, toenemende erosie en een veranderende vegetatie zijn factoren die het rapport aanhaalt. 

Het rapport geeft aanbevelingen mee aan het adres van de internationale gemeenschap, sitebeheerders en beleidsmakers. Vlaanderen wordt in het rapport niet letterlijk vernoemd, maar het lijkt mij normaal dat de bedreigingen op erfgoedsites in regio’s met gelijkaardige klimaatwijzigingen vergelijkbaar zijn.

Geert Bourgeois maakte in zijn antwoord duidelijk dat zijn administratie in 2011 al een artikel over die problematiek publiceerde in Monumenten & Landschappen, wat toch wijst op bewustwording.

Enigzins 'geruststellend' is dat de minister-president erop wees dat het Vlaams erfgoed niet meer bedreigd wordt dan de genoemde voorbeelden. Hij linkte het beleid in dit verband aan het klimaatbeleid dat Vlaanderen voert: de inspanningen die daar geleverd worden, komen onrechtstreeks ook het onroerend erfgoed ten goede. Een voorbeeld daarvan is het beklemtonen van energiezuinige duurzame maatregelen in het beheer van beschermde gebouwen.

De nauwe samenwerking van Vlaanderen met UNESCO via het UNESCO Trust Fund is een tegelijk hefboom met de klemtoon op educatie en bewustwording. Vlaamse know how wordt daarin gedeeld met het buitenland.

'Voorkomen is beter dan genezen', beter kan ik het antwoord van Geert Bourgois niet samenvatten.